Inleiding
Gemeenten voeren taken uit die in het belang van hun inwoners zijn. Een gemeente kan daarbij grotendeels zelf bepalen of zij de taken zelf uitvoert of laat uitvoeren, bijvoorbeeld via een gemeenschappelijke regeling met andere gemeenten.
Wanneer een gemeente taken door een andere partij laat uitvoeren en er sprake is van een bestuurlijk en een financieel belang in een organisatie dan is er sprake van een verbonden partij.
Van een bestuurlijk belang is sprake als de gemeente op één of andere manier zeggenschap heeft. Het gaat hierbij bijvoorbeeld om een zetel in het bestuur of stemrecht bij bestuurlijke beslissingen. Met financieel belang wordt bedoeld dat de gemeente middelen ter beschikking heeft gesteld die niet verhaalbaar zijn in het geval van faillissement van de verbonden partij, of dat financiële problemen bij de verbonden partij op de gemeente verhaald kunnen worden.
Als gemeentebestuur is het belangrijk om daar aandacht voor te hebben, omdat ook bij het laten uitvoeren van taken door andere partijen het gemeentebestuur eindverantwoordelijk blijft voor de uitvoering. Daarom is het belangrijk om aandacht te hebben voor de wijze waarop invloed wordt uitgeoefend voor wat betreft sturen, beheersen, toezicht houden en verantwoording afleggen (=governance) en de gemeentelijke doelen worden nagestreefd.
De gemeenteraad heeft op 21 december 2023 de geactualiseerde nota Verbonden partijen vastgesteld. In deze nota wordt ingegaan op de wettelijke kaders, algemene beginselen van de governance, scheiding van de eigenaar- en opdrachtgever rol en het gemeentelijk beleid dat per verbonden partij wordt nagestreefd. Een belangrijke wijziging ten opzichte van de vorige nota is dat we niet langer volstaan met raadsbrieven, maar dat de raad en college gebruik gaan maken van een toetsingskader om zo over alle informatie te beschikken ten aanzien van begroting en jaarrekening die de raad nodig heeft om een besluit over deze stukken te nemen en een positieve dan wel negatieve zienswijze af te geven. Ook stelt dit de raad in de gelegenheid om het college bepaalde standpunten mee te geven ten behoeve van vergaderingen van het bestuur. Dit toetsingskader heeft zowel betrekking op beleidsmatige ontwikkelingen en realisatie van beleidsdoelstellingen alsmede op financiële ontwikkelingen bij de desbetreffende gemeenschappelijke regeling. In 2026 wordt de aangepaste werkwijze naar aanleiding van deze geactualiseerde nota geëvalueerd.
In deze paragraaf gaan we eerst in op een aantal andere relevante ontwikkelingen voor het jaar 2023.
Daarna volgt een opsomming van de verbonden partijen waar de gemeente Aalsmeer in deelneemt.
Hierbij worden conform het BBV de volgende gegevens opgenomen:
- de lijst van verbonden partijen, die wordt onderverdeeld in:
- 1°.gemeenschappelijke regelingen;
- 2°.vennootschappen en coöperaties;
- 3°.stichtingen en verenigingen, en,
- 4°.overige verbonden partijen;
- In de lijst van verbonden partijen wordt ten minste de volgende informatie opgenomen:
- de wijze waarop de gemeente een belang heeft in de verbonden partij en het openbaar belang dat ermee gediend wordt;
- het belang dat de gemeente in de verbonden partij heeft aan het begin en de verwachte omvang aan het einde van het begrotingsjaar;
- de verwachte omvang van het eigen vermogen en het vreemd vermogen van de verbonden partij aan het begin en aan het einde van het begrotingsjaar;
- de verwachte omvang van het financiële resultaat van de verbonden partij in het begrotingsjaar;
- de eventuele risico’s van de verbonden partij voor de financiële positie van de gemeente.
In 2023 nam Aalsmeer deel in 16 verbonden partijen. In deze paragraaf is het overzicht opgenomen van het beslag dat de partijen leggen op de gemeentelijke jaarrekening 2023.
Omdat nog niet van alle verbonden partijen op het moment van opstellen van deze paragraaf de cijfers over 2023 zijn ontvangen kunnen deze om die reden nog niet in deze paragraaf worden opgenomen.
Ontwikkelingen 2023
Wijziging wet gemeenschappelijke regelingen
In het regeerakkoord van Rutte III is afgesproken dat de wet gemeenschappelijke regelingen
(Wgr) wordt aangepast om de democratische legitimatie van gemeenschappelijke regelingen te versterken. Deze nieuwe wet gemeenschappelijke regelingen is op 1 juli 2022 van in werking getreden.
Uiterlijk twee jaar na de inwerkingtreding van deze wet moeten alle gemeenschappelijke regelingen aan de gewijzigde Wgr zijn aangepast. Dat is 1 juli 2024.
In 2023 hebben de volgende gemeenschappelijke regelingen een aangepaste regeling voor zienswijze aan de raden voorgelegd:
- Gemeenschappelijke regeling Omgevingsdienst Noordzeekanaalgebied
- Gemeenschappelijke regeling GGD Amsterdam-Amstelland.
- Gemeenschappelijke regeling Openbare Gezondheidszorg Amstelland
De gewijzigde gemeenschappelijke regeling Amstelland-Meerlanden Overleg (GR AM overleg) is in maart 2024 voor een zienswijze aan de gemeenteraad voorgelegd. De centrumregeling met Amstelveen, Veiligheidsregio Amsterdam-Amstelland (VrAA) en Amstelland belastingen volgen ook nog in 2024.
Meer grip op verbonden partijen
In 2023 is de griffie in samenwerking met een aantal raadsleden bezig geweest om een werkwijze op te stellen om als gemeenteraad meer grip te krijgen op de verbonden partijen. Dit naar aanleiding van het onderzoek van de rekenkamer hiernaar. Eén van de afspraken is dat ongeveer vier keer per jaar een overleg plaatsvindt tussen de woordvoerders verbonden partijen van de fracties en de betrokken portefeuillehouders, eventueel met ondersteuning. In 2023 heeft dat overleg twee keer plaatsgevonden.
Daarnaast is een aantal verbonden partijen in de auditcommissie geweest om een toelichting te geven op het door hen gevoerde beleid en/ of uitleg te geven over de financiële documenten. O.a. Exploitatiemaatschappij sportaccommodaties Aalsmeer B.V. (ESA), Greenpark B.V. en De Meerlanden N.V. zijn hiervoor uitgenodigd.
In de rol als aandeelhouder hebben de portefeuillehouders daarnaast diverse aandeelhouders-vergaderingen bezocht en het gemeentelijk standpunt uitgedragen.
Een andere belangrijke ontwikkeling die in 2023 heeft plaatsgevonden betreft de kapitaal uitbreiding van Stedin. Met oog op de energietransitie, de congestieproblematiek en de elektrificatie van ons vervoer en hoe wij onze huis verwarmen maar ook de toenemende hoeveelheid zonne-energie die wordt opgewekt stelt Stedin voor de uitdaging om het netwerk te verzwaren om de toegenomen capaciteitsvraag te accommoderen. Dit is gepaard gegaan met een toetreding van de Staat als aandeelhouder. Gelijktijdig zijn de bestaande aandeelhouders op basis van het voorkeursrecht dat zij hebben ook in staat gesteld hun aandelenkapitaal te vergroten en zodoende verwatering te voorkomen. Aalsmeer heeft ervoor gekozen om niet deel te nemen aan deze emissie, omdat Stedin binnen Aalsmeer alleen het gasnetwerk verzorgt. Elektriciteit wordt verzorgd vanuit Liander.